Kosten zijn weggesneden, flexwerkers weggestuurd. Nu is het vaste personeel aan de beurt. Komend jaar worden bij luchtvaartmaatschappij KLM zo’n 1.500 mensen gedwongen ontslagen, maakte het bedrijf vrijdag bekend. Voor werknemers die wel mogen blijven, dreigt een loonsverlaging, als onderdeel van een pakket aan kostenbesparingen.

Al met al krimpt KLM van 33.000 voltijdbanen eind vorig jaar (inclusief uitzendkrachten) naar 28.000, misschien iets meer, in de loop van volgend jaar. De meeste mensen gaan weg via een vrijwillige vertrekregeling, doordat hun tijdelijke of flexibele contract niet verlengd is of door bijvoorbeeld pensionering. Een kleiner deel wordt ontslagen.

Ontslagen zijn onvermijdelijk, volgens KLM-topman Pieter Elbers. De luchtvaartmaatschappij gaat al uit van een optimistisch herstelscenario, schreef hij vrijdag in een verklaring aan zijn werknemers.

KLM is hard geraakt door de coronapandemie. In de maanden maart, april en mei leed het een operationeel verlies van 493 miljoen euro, bleek donderdag. Begin april kon KLM slechts 15 procent van de vluchten uitvoeren, in juli 30 procent. Het bedrijf gaat er nu van uit dat die capaciteit volgend jaar alweer is gestegen naar 80 procent. Maar die prognose is onzeker. „Het is al lastig om de komende twee maanden te voorspellen”, zei Elbers op een persconferentie, „laat staan volgende zomer”.

Meer ontslagen ook mogelijk

Als passagiers langzamer terugkomen dan voorzien, zullen er meer ontslagen volgen. Voor iedere 5 procentpunt die KLM ónder de vluchtcapaciteit van 80 procent komt, moeten er nog eens zo’n achthonderd banen verdwijnen, schreef Elbers aan zijn personeel.

Het kan niet zo ziijn dat ze vaste krachten ontslaan en er flexkrachten voor terugnemen

Joost van Doesburg FNV-bestuurder

Vakbond CNV is „blij” dat KLM met zo’n optimistisch scenario heeft gerekend. Maar vakbond FNV keert zich tegen alle gedwongen ontslagen. Vooral omdat de bond op de werkvloer alweer de inhuur van flexwerkers ziet, zegt bestuurder Joost van Doesburg. „Het kan niet zo zijn dat ze vaste krachten ontslaan en er flexkrachten voor terugnemen.”

Elbers zegt dat KLM altijd een flexibele schil nodig heeft om pieken en dalen te kunnen opvangen, maar volgens Van Doesburg dreigt het uit de hand te lopen. „Op sommige afdelingen zien wij 40 tot 80 procent flexwerkers.”

Verzet bonden tegen loonoffer

Nog feller keren de vakbonden zich tegen het voorgenomen ‘loonoffer’ dat van het personeel gevraagd wordt. Het kabinet zegde KLM in juni 3,4 miljard euro noodsteun toe, in de vorm van leningen en garanties op leningen. Tegelijk eiste het kostenreducties. KLM moest onder meer snijden in arbeidsvoorwaarden. Inkomens tot twee keer modaal zouden er minstens 10 procent op achteruit gaan, vanaf drie keer modaal gaat het om minstens 20 procent.

„Dit is feitelijk een dictaat van de overheid”, zegt Gertjan Tommel van vakbond De Unie. „Wij zijn altijd bereid bij te dragen, maar alleen in overleg met KLM. Zonder dat er een pistool van de overheid op ons hoofd staat.”

Ook andere vakbonden hebben kritiek op de overheidseis. Die mag zich, ook juridisch gezien, niet bemoeien met arbeidsvoorwaarden, zeggen zij. Zes bonden hebben hierover een klacht ingediend bij de Europese Commissie. Die laat weten de klacht nog in behandeling te hebben. Deze klacht staat in ieder geval los van de goedkeuring die de Commissie onlangs gaf aan de overheidssteun aan KLM. Die goedkeuring richtte zich vooral op criteria rond mededinging.

Vakbond CNV vreest ook dat personeel „dubbel in de problemen komt” als zij eerst een deel van hun loon moeten inleveren en later alsnog ontslagen worden. „Dan krijgen ze ook een lagere WW-uitkering”, zegt bestuurder Michiel Wallaard.

Verder eisen FNV en CNV dat iedereen met een inkomen onder anderhalf keer modaal geen loon hoeft in te leveren. Nu ligt die grens nog op één keer modaal. Een Tweede Kamermeerderheid vroeg onlangs ook om deze groep ‘zo veel mogelijk’ te ontzien.

Vanaf half augustus gaat KLM met de vakbonden onderhandelen over een sociaal plan en aanpassing van de arbeidsvoorwaarden.